СИБЗЭ СИПСЭ СИДУНАЙ
ЗЫ БЗЭ ЗЫ ХАБЗЭ ЗЫ ХЭКУ

АдыгацIэхэм язэхэтыкI

Добавлено: 18.04.19
Автор: admin
Рубрика: Статьи
Комментарии (0)

АдыгацIэхэм язэхэтыкIэкIэ къызэрыкIохэуи зэхэлъыхэуи щыIэх.
КъызэрыкIохэр зэхэлъхэм ягъэпшагъэмэ бэкIэ нахь макI. ЕтIани а цIэ къызэрыкIохэм янахьыбэмэ ямэхьанэ гъэунэфыгъуай, зэкI пIоми хъунэу мэкъэпэшIэу щытых. Ахэмэ ащыщхэм ягъэпсыкIэкIэ цIэ тедзэх уагъаIоу гъэпсыгъэх. Енэгуягъо, а цIэ къызэрыкIохэми нахь ныбжь яIэкIи. А цIэ къызэрыкIохэм къатекIи, етIанэ цIэ зэхэлъхэр адыгабзэм щыгъэпсыгъэ хъугъэх. ЦIэ къызэрыкIохэм ащыщых: Нарт, Нау, Цац, Цау, Лау, Лык, Цук, Къандж, Тыу, Фыжь, Цырац, Сас, нэмыкIхэр.
АдыгацIэхэр нахьыбэрэмкIэ лъэпситIоу, загъори лъэпсищэу зэхэтыхэу гъэпсыгъэх. Ахэмэ ялъэпсэ зэхэтыхэр бзэ гущыIэ зэфэшъхьафхэу мэхъух.
Ахэмэ афэгъэхьыгъэ щысэ заулэхэмэ кIэкIэу ягугъу къэтшIын.
1. ПкъыгъоцIэ лъэпситIоу зэхэт цIэхэр: ГъукIэшъау (ГъукIэ + шъау), Нартшъау (Нарт + шъау), МэзылI (мэзы + лIы), ХьэпакI (хьэ + пакIэ), Дзэпщ (дзэ + пщы), Мэзыгуащ (мэзы + Гуащэ), Пщыпый (пщы + пый), нэмыкIхэр.
2. ПкъыгъуацIэрэ плъышъуацIэрэ е плъышъуацIэрэ пкъыгъуацIэрэ зэхахьэхэзэ, гъэпсыгъэ хъурэ цIэхэр: Пщымаф (пщы + мафэ), НэшIуцI (нэ + шIуцIэ), Нэхъурай (нэ + хъурай), ХьакIэцIыкIу (хьакIэ + цIыкIу), Гощэнагъу (Гуащэ + нагъо), Шъэофыжь (шъао + фыжьы), ПшъэшъэкIас (пшъашъэ + кIасэ), МыгъолI (мыгъо + лIы), Дэхэпс (дахэ + псы), ДышъэIапшъ (дышъэ + Iапшъэ), Дэхэос (дахэ + осы), нэмыкIхэр.
3. ПлъышъоцIитIоу зэхэт цIэхэр: Фыжьдах (фыжьы + дахэ), Дэхэфыжь (дахэ + фыжьы), КъэрэцIыкIу (къарэ + цIыкIу), нэмыкIхэр.
4. ЦIэпапкIэрэ пкъыгъуацIэрэ е цIэпапкIэрэ плъышъуацIэрэкIэ зэгъусэхэу гъэпсыгъэ адыгацIэхэр: СицIыкIу (си + цIыкIу), Сищыр (си + щыры), Синэф (си + нэфы), Тиоркъ (ти + оркъ), нэмыкIхэр.
5. Лъэпсапэмрэ гущыIэ лъапсэмрэ зэгъусэхэу гъэпсыгъэ адыгацIэхэр: ЗэрэмышI (зэрэ + мы + шIэ (шIэн), Ялый (я + лый), Имыс (и + мы + с), Теуцожь (те + у +цо + жь), Зезэрыхь (зезэ + ры + хь (хьын), нэмыкIхэр.
6. ГущыIэ лъапсэрэ лъэпсэужрэкIэ зэхэт адыгацIэхэр: ГуIэтыжь (гу + Iэт(ы) + жь), ГушIуал (гушIо + л), нэмыкIхэр.
7. Зэфэдэ е захьщыр макъэхэкIэ е пычыгъохэкIэ зэхэтхэр: Куаку, Гогущ, Зазэ, Лэлау, Дидыхъу, нэмыкIхэр.
8. Адыгэ гущыIэрэ нэмыкIыбзэм щыщ гущыIэрэкIэ зэхэтэу гъэпсыгъэхэр: Гуащэ = Гощэхъан, Теуцожь = Теуцожьхьадж, Лъэустэн = Лъэустэнбый, Урыс = Урысбый, нэмыкIхэр.
9. ПкъыгъуацIэрэ глаголрэ е глаголрэ пкъыгъуацIэрэ зэхэтэу гъэпсыгъэ адыгацIэхэр: Дзэгъащт (дзэ + гъащт (гъэщтэн), Шыгъотыжь (шы + гъотыжь (гъотыжьын), Шыгъэлыгъу (шы + гъэлыгъу (гъэлыгъон), Хьэзещ (хьэ + зещ (зещэн), Шыгъас (шы + гъас (гъэсэн), Гумзагъ (гу + мы + загъ (мызэгъэн), ЗекIошыу (зекIо (зекIон) + шыу), нэмыкIхэр.
10. МакIэми гущыIэ лъэпсищэу зэхэт адыгацIэхэр: Дэхэнагъу (дахэ + нэ + гъо), ХьэкIэпытхъ (хьэ + кIэ + пытхъ), Хьэхъупакъ (хьэ + хъу + пакъэ), Хьэжъыкъо (хьэ + жъы + къо), ХьэхъупакI (хьэ + хъу + пакIэ), нэмыкIхэр.

ЦУЕКЪО АЛЫЙ
Прокомментировать
Кликните на изображение чтобы обновить код, если он неразборчив